کشور‌ها و حکمرانی در فضای مجازی | مصاحبه با باشگاه خبرنگاران جوان

محمد لسانی، پژوهشگر رسانه و کارشناس فضای مجازی در گفت‌وگو با خبرنگار باشگاه خبرنگاران جوان پیرامون موضوع حکمرانی فضای مجازی مطرح کرد: فضای مجازی یکی از عرصه‌های نوین حکمرانی است و همین طور که در عرصه نظامی، نیروهای نظامی سامان پیدا کرده‌اند، تقریبا حدود یک دهه است که کشورهای مختلف عرصه سایبر را هم به عنوان یکی از عرصه‌های هویتی برای نظام سیاسی تعریف کردند و نیروهای سایبر کامند یا نیروهای نظامی برای دفاع از عرصه سایبری دارند. پس این مسئله مهم است که ما بدانیم فضای مجازی یکی از عرصه های حکمرانی و هویتی هر نظام سیاسی است و نظام هر کشوری سعی می‌کند خواست و اراده خودش را در آن فضا حاکم کند.

او با بیان این که خواست و اراده حاکمیت‌ها در فضای مجازی، اجرای قانون است، گفت: قانون ملی آن‌ها، همان طور که در فضای فیزیکی اعمال می‌شود،  باید بتواند در فضای مجازی هم اعمال بشود و قابلیت پیگرد داشته باشد.

لسانی ادامه داد: از طرف دیگر چون فضای مجازی فقط برخورد و فقط سلبی نیست و اتفاقا باید دیدِ ایجابی هم به آن داشته باشیم، یعنی فرصت های فضای مجازی را دریابیم.  پس همان طور که قانون، فرصت ها و حقوقی را در فضای فیزیکی برای افراد اعمال می کند در فضای مجازی هم این باید اتفاق بیفتد. این قضیه شامل کسب و کارها، تولید، فروش، یادگیری، تربیت، آموزش و …. می‌شود.

این پژوهشگر رسانه تاکید کرد: حوزه های ایجابی فضای مجازی بسیار گسترده است و اتفاقا اعمال قانون حاکمیتی در این فضا می تواند نظم و نظام به آن بدهد.

محدود کردن پلتفرم‌ها، نتیجه بی توجهی به خواست و قوانین کشورها

او در خصوص اتفاقات اخیر در حوزه فضای مجازی، نظیر جدال فرانسه با تلگرام و برزیل با ایکس، اظهار کرد: دولت‌ها دنبال اعمال حاکمیت و اجرای قانون حاکمیتی خود در عرصه مجازی هستند و تعارفی با کسی ندارند. بنابراین عرصه مجازی در کنار عرصه‌های فیزیکی زمین، هوا٬ دریا و فضا یکی از آن حوزه هایی است که کاملا اعتقاد دارند باید قانون‌مند و شفاف باشد و نهادها و موسسات باید پاسخگو باشند.

لسانی، کارشناس فضای مجازی با اشاره به مثالی مطرح کرد: در ایالات متحده یک مجری برنامه اینترنتی حرفی راجع به یازده سپتامبر زد و گفت یازده سپتامبر را خودشان درست کردند. با همین جمله ای که مجری برنامه اینترنتی گفت، برایش پرونده حقوقی درست شد، به دادگاه فراخوانده و به جریمه مالی بسیار سنگینی محکوم شد. به دلیل این که حاکمیت را متهم کرده بود. پس این یک نظام پایش و رصد خیلی دقیق است که هر کسی چه چیزی ‌می‌گوید. 

او گفت: این اتفاقی که افتاده نشان می‌دهد که افراد حتی در برابر ساده ترین مسئله یعنی گفته های جلوی دوربین و صفحات مجازی مسئول هستند.

رویکرد کشورها نسبت به حکمرانی فضای مجازی چگونه است؟

این کارشناس فضای مجازی درباره رویکرد کشورها در زمینه حکمرانی فضای مجازی، با اشاره به این که کشورها رویکردهای مختلفی دارند، مطرح کرد: اصولاً برخی صرفا قوانین ملی دارند و در چارچوب قوانین ملی کار‌ می‌کنند. برخی از کشورها هم مثل اتحادیه اروپا قوانین منطقه‌ای دارند و سعی می‌کنند در حوزه قوانین منطقه ای به وحدتی برسند و دفاتر منطقه‌ای شرکت فناوری را داشته باشند. 

او اضافه کرد: برخی‌ کلا نظام حکمرانی فضای مجازی ندارند؛ این‌ها عموما کشورهای عقب افتاده و کشورهای آفریقایی هستند. این‌ها نهایتا مصرف کننده و مشاهده کننده هستند و دخل و تصرفی در مدیریت فضای مجازی ندارند. 

لسانی ادامه داد: گروه دیگر، کشورهایی هستند که توان فنی تولید اپلیکیشن و زیرساخت را دارند و در یک نزاع با هژمونی برتر یا قدرت برتر جهانی هستند. کشور ما در حال حاضر تقریبا در  این رده قرار می گیرد و توانسته با توان فنی از نرم افزارهای اوپن سورس یا متن باز بهره گیری کند و  نرم افزارهایی بسازد که قابل رقابت باشند.

او با اشاره به نرم افزارهایی که از پایه نوشته شده اند، مطرح کرد:  کشور ما یک سیری را طی کرده و به نظر می رسد کم کم باید به کنسرسیوم ها و شرکت‌های چند ملیتی فکر کنیم و بتوانیم یک بلوک را تشکیل دهیم؛ چند کشور بزرگ با کاربران زیاد بتوانند با هم اپلیکیشنی را تولید کنند که این اپلیکیشن فراملی و قابل رقابت با اپلیکیشن های جهانی باشد.

لینک خبر کامل : باشگاه خبرنگاران جوان