اسنادی که استارلینک را مجبور به رعایت قوانین ایران کرد
پیرو ارائه مستندات معتبر و پیگیری‌های حقوقی و فنی توسط ایران، اتحادیه جهانی مخابرات با تأکید بر حقوق سرزمینی کشورمان، استارلینک را موظف به رعایت این حقوق کر
برای تغییر این متن بر روی دکمه ویرایش کلیک کنید. لورم ایپسوم متن ساختگی با تولید سادگی نامفهوم از صنعت چاپ و با استفاده از طراحان گرافیک است.
به گزارش خبرگزاری فارس؛ «ما از اینترنت ماهواره‌ای در کشور استقبال می‌کنیم؛ برای همین مثل همه کشورهای دنیا، حقوق سرزمینی (لندینگ رایت) ایران را به استارلینک و بقیه اپراتورهای اینترنت ماهواره‌ای ابلاغ کرده‌ایم» این اظهارنظر رسمی عیسی زارع‌پور، وزیر سابق ارتباطات در سال ۱۴۰۱ است. بر این اساس و طبق قواعد بین‌المللی، استارلینک برای ارائه اینترنت در ایران باید ابتدا مجوز بگیرد و تا پیش از آن مجاز نیست در خاک ایران سرویس بدهد.در همین راستا، وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات جمهوری اسلامی ایران اقدامات متعددی برای تنظیم‌گری فعالیت‌های استارلینک در کشور انجام داده است. این اقدامات شامل تدوین و تصویب «اصول حاکم بر فعالیت اپراتورهای ماهواره‌ای» به همراه اصلاحیه‌ها در کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات رادیویی است. این اصول شامل ۲۱ صفحه است و به‌منظور نظم‌دهی و مدیریت بهتر فعالیت‌های ماهواره‌ای در کشور تدوین شده است.
نبرد حقوقی در مدار زمین: ایران در برابر استارلینک!
در اقدام دیگری، «مقررات حاکم بر حقوق سرزمینی ارائه خدمات ماهواره‌ای در جمهوری اسلامی ایران» و اصلاحیه «تقاضا برای سرمایه‌گذاری در عرصه فضا و ایجاد اپراتور ماهواره‌ای مخابراتی بومی» تصویب شده است. همچنین، مصوبه‌ی حقوق سرزمینی (Landing Right) و اصول حاکم بر فعالیت ارائه‌دهندگان خدمات اینترنت ماهواره‌ای به‌صورت رسمی به دو شرکت اصلی دارنده منظومه ماهواره‌ای، یعنی SpaceX و OneWeb، ابلاغ شده است.واکنش ایلان ماسک، مالک شرکت اسپیس ایکس، به دریافت نامه رگولاتوری ایران در اواخر سال ۱۴۰۱ جالب توجه است. او در نشستی که در سرزمین‌های اشغالی با نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی داشت، ضمن تایید دریافت این نامه، آن را نامه‌ای بسیار دقیق و حقوقی دانست. باتوجه‌به عدم پاسخگویی شرکت اسپیس ایکس به نامه‌های جمهوری اسلامی ایران با وجود دریافت آنها، در ادامه جمهوری اسلامی ایران سند اعتراض خود را به فعالیت غیرقانونی استارلینک در قلمرو جمهوری اسلامی ایران به جلسه ۹۲ هیئت جهانی تنظیم مقررات رادیویی (RRB) که ذیل اتحادیه بین‌المللی مخابرات (ITU) فعالیت می‌کند، ارسال کرده و پیگیری‌های لازم را برای نظام‌مند کردن فعالیت استارلینک در کشور انجام داد.
ایران، استارلینک و نبرد برای پذیرش حاکمیت سرزمین
در جلسه ۹۲ هیئت جهانی تنظیم مقررات رادیویی که از تاریخ ۲۰ الی ۲۴ مارس ۲۰۲۳ برگزار شد، پس از بررسی مستندات کشورمان، اعلام شد که طبق مصوبات این هیئت و نهادهای اقماری آن (از جمله آرتیکل شماره ۱۸.۱ مقررات رادیویی و قطعنامه ۲۲ اجلاس جهانی ارتباطات رادیویی در سال ۲۰۱۹ -WRC-۱۹)، اسپیس ایکس برای ارائه خدمات در کشورمان مکلف به دریافت مجوز از رگولاتوری کشورمان (سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی) است. لکن تصمیم‌گیری نهایی را به ارسال مستندات کامل در خصوص فعالیت استارلینک در قلمرو کشورمان منوط کرد و از شرکت اسپیس ایکس هم خواست که به نامه‌ها پاسخ بدهد.در جلسه بعدی این هیئت (جلسه 93) که در تیرماه ۱۴۰۲ برگزار شد، RRB با بررسی مستندات ارسالی کشورمان، فعالیت غیرمجاز استارلینک در کشورمان را تایید و از کشور نروژ به‌عنوان کشوری که منظومه استارلینک در آنجا ثبت شده است و از کشور آمریکا به‌عنوان کشوری که شرکت اسپیس ایکس در آنجا فعال است، خواست که به مقررات بین‌المللی یاد شده در خصوص اخذ مجوز از رگولاتوری ایران عمل کنند و به مکاتبات هیئت هم در اسرع وقت پاسخ بدهند.
رأی قاطع تنظیم‌گران جهانی به نفع ایران
در جلسه بعدی (جلسه ۹۴) این هیئت که در آبان ۱۴۰۲ برگزار شد، رگولاتور نروژ در پاسخ به مکاتبات هیئت تنظیم مقررات جهانی اعلام کرد که اسپیس ایکس در ایران خدمات ارائه نمی‌کند و پایانه‌های مورد اشاره ایران به صورت قاچاق وارد این کشور شده است و تحت اشتراک‌های مرتبط با آدرس‌های فیزیکی در خارج از قلمرو خود فعالیت می‌کردند. هیئت RRB ضمن بررسی مستندات ارسالی نروژ و کشورمان در یک رای قاطع اعلام کرد که استارلینک می‌بایست تا زمان اخذ مجوز از نهاد تنظیم‌گر جمهوری اسلامی ایران به قید فوریت ارائه سرویس خود بر روی ایران را متوقف کند. در این مصوبه گفته شده است که حتی اگر پایانه‌ای به صورت قاچاق وارد ایران شده است، استارلینک مکلف به شناسایی و غیرفعال کردن آن است. این مصوبه مجدداً از نروژ و آمریکا خواسته شد تا این مقررات را به اسپیس ایکس ابلاغ کنند و اقدامات لازم برای غیرفعال کردن پایانه‌های فعال استارلینک در قلمرو جمهوری اسلامی ایران را به عمل آورند.نکته جالب توجه این است که این مصوبه به صورت کلی بوده و بر اساس این مصوبه، استارلینک برای ارائه خدمات در همه کشورها می‌بایست نسبت به اخذ مجوز از سازمان‌های رگولاتوری آن کشورها اقدام کند.در نهایت، پیگیری‌های مستمر ایران برای الزام اسپیس ایکس به اجرای مصوبات هیئت جهانی تنظیم مقررات رادیویی ادامه دارد و هیئت تنظیم مقررات رادیویی جهانی در پایان جلسه ۹۵ خود در اسفند ۱۴۰۲ مصوب کرد که اقدامات بیشتری در این خصوص انجام شود. یکی از موارد مورد بررسی، موضع نروژ و آمریکا در خصوص مسئله شناسایی موقعیت ترمینال‌های استارلینک بود.
هیئت جهانی، استارلینک را به شناسایی و قطع خدمات در ایران ملزم کرد
رگولاتورهای نروژ و آمریکا در اظهارات خود اعلام کرده بودند که تعیین موقعیت تمام ترمینال‌ها توسط اپراتور ماهواره‌ای عملیاتی نیست. اما در مصوبه هیئت جهانی تنظیم مقررات رادیویی، این موضع مردود شناخته شد. متن مصوبه به وضوح اشاره می‌کند که ارسال پیام‌های فارسی و انگلیسی از سوی اپراتور ماهواره‌ای به ترمینال‌ها، که تصویر آن در مستندات جمهوری اسلامی ایران موجود است، به‌طور واضح تاییدکننده بررسی نظام‌مند مکان ترمینال‌های ماهواره‌ای توسط اپراتور است. این موضوع نشان می‌دهد که اپراتور استارلینک قادر به شناسایی موقعیت ترمینال‌ها بوده است و این ادعا که نمی‌تواند موقعیت ترمینال‌ها را شناسایی کند، معتبر نیست.هیئت جهانی تنظیم مقررات رادیویی همچنین تأکید کرد که رگولاتورهای نروژ و آمریکا باید از استارلینک بخواهند که به‌طور فوری اقدامات عملیاتی لازم را برای غیرفعال کردن ترمینال‌های استارلینک در خاک جمهوری اسلامی ایران انجام دهند. این تصمیمات به‌طور روشن بر لزوم رعایت حقوق سرزمینی کشورها و مقابله با هرگونه فعالیت غیرقانونی شرکت‌ها در عرصه فضای ماهواره‌ای تأکید دارد.
ادعاهای آمریکا و نروژ مردود اعلام شد
در فاصله بین جلسه ۹۵ تا ۹۶، اسپیس ایکس با ارسال مستنداتی نسبت به مصوبه اعتراض نمود که در جلسه شماره ۹۶ هیئت جهانی تنظیم مقررات رادیویی (RRB) که از ۲۴ تا ۲۸ ژوئن سال گذشته میلادی در سوئیس و ژنو برگزار شد، اسناد مربوط به جمهوری اسلامی ایران، آمریکا و نروژ مورد بررسی دقیق قرار گرفت. در این جلسه، هیئت جهانی به ارزیابی پاسخ‌ها و مستندات این کشورها نسبت به سوالات مطرح‌شده در جلسه قبلی پرداخت و مجدداً بر رای قبلی خود اصرار و از نروژ و آمریکا خواست تا شرکت اسپیس ایکس را نسبت به تعهدات بین‌المللی خود توجیه نمایند.یکی از نکات قابل توجه در مصوبات جلسه ۹۶، رد پاسخ‌های غیرمرتبط و خلاف واقع ارائه‌شده از سوی آمریکا و نروژ بود. آنها اعلام کرده بودند که موضوع وارد شدن ترمینال‌های استارلینک به ایران داخلی است و ارسال پیام‌های فارسی با هدف آگاهی‌رسانی به کاربران در راستای حفاظت از حقوق بشر و آزادی بیان صورت گرفته است. همچنین، آنها ادعا کرده بودند که ماهواره‌ها در ایران قابل خاموش شدن نیستند و ترمینال‌ها قابل غیرفعال شدن نیستند. این پاسخ‌ها از نظر هیئت رادیویی مردود شناخته شد، و جمهوری اسلامی ایران برای هر یک از این ادعاها جوابیه مستند و محکمی را تهیه و در زمان کوتاهی به هیئت جهانی ارسال کرد.
هیئت جهانی تنظیم مقررات رادیویی پس از بررسی اسناد و مدارک، استدلال‌های کشورهای آمریکا و نروژ را خارج از موضوع دانسته و مجدداً خواستار قطع فوری پایانه‌های استارلینک در ایران به همان روشی که در سایر کشورها انجام شده است تا زمان اخذ مجوز از رگولاتوری ایران شد. همچنین، هیئت از جمهوری اسلامی ایران و دو کشور مذکور خواست تا در راستای بندهای اجرایی قطعنامه‌های ۲۲ و ۲۵ مقررات رادیویی، اقدامات خود را در خصوص فعالیت‌های غیرمجاز استارلینک و پایانه‌های مذکور در جلسه آتی هیئت ارائه کنند.
آخرین اخطار RRB: آمریکا و نروژ ملزم به اجرای مصوبات درباره استارلینک شدند
در آخرین جلسه هیات تنظیم مقررات جهانی (RRB۹۷) که در پایان سال ۲۰۲۴ (آبان ۱۴۰۳) برگزار شد، هیئت جهانی همچنان مصوبات قبلی خود را تأیید کرد و از آمریکا و نروژ خواست تا نسبت به اجرای مصوبات پیشین اقدام کنند. در این جلسه، جمهوری اسلامی ایران گزارش داد که پایانه‌های استارلینک همچنان بدون مجوز در خاک این کشور فعال هستند. ایران تأکید کرد که به دلیل ابعاد کوچک و قابل حمل بودن تجهیزات استارلینک، شناسایی تمام پایانه‌ها عملاً امکان‌پذیر نیست، اما جزئیات بیشتری در مورد این تلاش‌ها ارائه نداد. هیئت جهانی تنظیم مقررات رادیویی (RRB) در این جلسه از نروژ و آمریکا انتقاد کرد که در پاسخ به سوالات، تمرکز لازم بر راه‌حل‌ها نداشته‌اند و پیشرفتی در این زمینه حاصل نشده است. همچنین، هیئت تأکید کرد که طبق اطلاعات معتبر عمومی، غیرفعال کردن پایانه‌های استارلینک در کشورهای دیگر امکان‌پذیر بوده است، اما کشورهای نروژ و آمریکا هیچ توضیحی در این زمینه ندادند. در نهایت، هیئت جهانی اعلام کرد که ارائه خدمات استارلینک باید در چارچوب مقررات قطعنامه ۲۵ (Rev.WRC-۰۳) باشد و از کشورهای مذکور خواست که پاسخ‌های دقیقی به مسائل مطرح‌شده در جلسه‌های قبلی ارائه دهند و نسبت به رعایت مقررات بین‌المللی در خصوص فعالیت‌های استارلینک در ایران اقدام کنند.
اینترنت ماهواره‌ای زیر ذره‌بین رگولاتورها
نکته قابل توجه این است که هیات تنظیم مقررات جهانی (RRB) در مصوبات جلسه ۹۵ خود تاکید می‌کند که نه تنها ترمینال‌های استارلینک در سرویس ثابت ماهواره‌ای (FSS) بلکه سرویس‌های موبایل ماهواره‌ای (MSS) نیز تحت شمول این مصوبات قرار می‌گیرند. در واقع، هیئت جهانی تنظیم مقررات رادیویی تأیید کرد که خدمات ارائه مستقیم اینترنت به گوشی‌های موبایل (Direct to Cell یا DTC) تحت همان ضوابط و قوانین خاصی که برای ترمینال‌های ثابت استارلینک اعمال می‌شود، قرار دارد و شرکت اسپیس ایکس برای ارائه این خدمات هم باید از رگولاتوری کشورها مجوز دریافت کند.این پیشرفت در تنظیم مقررات رادیویی جهانی، می‌تواند به کشورها امکان دهد که نظارت و مدیریت بیشتری بر روی ارائه خدمات اینترنت ماهواره‌ای در داخل سرزمین خود داشته باشند، به‌ویژه در زمینه‌هایی که امنیت ملی، حفظ حقوق سرزمینی و رعایت قوانین ملی کشورها اهمیت ویژه‌ای دارد. نکته قابل توجه دیگر این است که این نگرانی‌ها جهانی بوده و هم‌اکنون با پیگیری سازمان‌های رگولاتوری کشورها، سرویس اینترنت ماهواره‌ای استارلینک در کشورهای زیادی مثل هند، چین، برزیل، تعدادی از کشورهای آفریقایی و … غیر فعال است و در برخی از موارد منوط به دریافت مجوز از سازمان‌های تنظیم‌گر این کشورها شده است.